เมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา ลุงข้างบ้านไปตกปลาที่คลองธรรมชาติแถวคลอง 7 มาค่ะ แล้วได้ปลาธรรมชาติอย่างปลาตะเพียน ปลากะแหตัวใหญ่ ๆ มาสิบกว่าตัว ลุงเค้าก็เลยแบ่งมาให้ที่บ้านพิม แล้วพิมก็เลยเอามาทำต้มส้มนี่แหละค่ะ
ลุงที่อยู่ข้าง ๆ บ้านพิม เค้าเป็นคนที่ชอบตกปลาเป็นงานอดิเรก (เพื่อความบันเทิงและคลายเครียด) เอามากๆ เลยค่ะ แล้วสถานที่ ๆ ลุงเค้าไปตกปลา ก็มักจะเป็นแหล่งน้ำตามธรรมชาติ .... เพราะนั้นปลาที่ลุงได้มา ก็เลยมักจะเป็นปลาธรรมชาติค่ะ
แล้วทีนี้เนี่ย ลุงกับป้าเค้าทำงานราชการด้วยกันทั้งคู่ กว่าจะกลับถึงบ้านก็ค่ำเย็นค่ำแล้ว กลับมาถึงก็เหนื่อย ไม่มีแรงจะทำกับข้าวหนัก ๆ กิน เพราะงั้นปลาที่ลุงเค้าได้มา ลุงเค้าก็เลยมักจะแบ่งให้ที่บ้านพิม กับอีก 2 บ้านข้าง ๆ เสมอ ๆ เลยค่ะ .... บางงวดปลาที่ได้รับแจกมา เป็นปลาเทโพตัว 10 กว่าโล หรือปลาสวายตัว 20 กว่าโลก็มีค่ะ ><" ซึ่งถ้าเป็นตัวใหญ่มากๆ แบบนั้น ส่วนใหญ่ที่บ้านพิมจะตัดเอาไว้กินส่วนนึง และส่วนที่เหลือก็เอาไปขายที่ตลาด แล้วนำเงินมาคืนให้ลุงเค้าเป็นค่าเหยื่อ ค่าน้ำมันรถน่ะค่ะ
แต่คราวนี้ปลาที่ลุงตกมาได้ เป็นพวกปลากระแห ปลาตะเพียนทอง ซึ่งตัวไม่ใหญ่มากนัก (แต่ใหญ่สุดก็โลกว่า) จำนวนสิบกว่าตัว ..... พอพิมเดินไปบ้านลุงเค้า คือจริง ๆ ไปดูเฉย ๆ น๊า .. ไม่ได้จะไปขออ่าาาาา ><" แต่ลุงเค้าก็แบ่งมาให้ 3 ตัวใหญ่ ๆ เลยค่ะ มีตะเพียนทอง 1 และก็กระแห 2 ^^"
ตอนแรกพิมกับแม่ก็ไม่รู้ว่าจะเอาปลาเหล่านี้มาทำอะไรกินดีค่ะ ..... แบบว่าทั้งตะเพียนทองและกระแห ก็เป็นปลาในวงศ์ตะเพียน ซึ่งเป็นปลาที่มีก้างเยอะและก็ก้างถี่ซะเหลือเกิน จะเอาไปทอดหรือย่างกิน ก็ขี้เกียจจะแกะก้างอ่ะนะคะ ..... ครั้นจะเอามาทำตะเพียนต้มเค็มไร้ก้างรึ .... ก็ไม่มีใครกินค่ะ (บ้านพิมไม่ค่อยชอบกับข้าวรสเค็มๆ หวานๆ) ...... สรุปสุดท้ายหลังจากดูวัตถุดิบที่มีอยู่ในบ้าน ก็เลยกลายมาเป็นปลาตะเพียนต้มส้ม แบบที่พิมจะเอามานำเสนอในวันนี้แหละค่ะ
ก่อนอื่น ....... มาดูหน้าตาของปลาตะเพียนต้มส้มกันก่อนนะคะว่าเป็นยังไง ....... นี่ค่ะ หน้าตาแบบนี้เลย (จริง ๆ ไม่มีพริกนะคะ ใส่ลงไปเพื่อให้ดูสวย ๆ เท่านั้นเอง)
ปกติถ้าเราทำต้มส้ม ซึ่งเป็นอาหารที่มีรสเปรี้ยวหวานนำ .... สิ่งที่จะทำให้ต้มส้มมีรสเปรี้ยว (เฉพาะในสมัยนี้) ถ้าไม่เป็นน้ำมะขามเปียก ก็จะเป็นน้ำส้มสายชู ...... แต่ในวันนี้พิมขอใช้ "มะดัน" ตามสูตรโบราณนะคะ
:: ส่วนผสมและเครื่องปรุง ::
1. ปลาตะเพียนทำเรียบร้อยแล้ว 2 ตัว (หนักตัวละประมาณ 4 ขีด)
2. น้ำสะอาด 6 ถ้วย
3. มะดัน 5 ลูก (ถ้าไม่มีใช้น้ำมะขามเปียก หรือน้ำส้มสายชูแทน)
4. น้ำตาลปี๊บอย่างดี 130 - 150 กรัม
5. ขิงแก่ 20 กรัม + 100 กรัม
6. ต้นหอม 7 ต้น
7. หอมแดง 4 หัว
8. กะปิ 1 ชต.
9. เกลือป่น (แบบธรรมดา) 15 - 20 กรัม
ป.ล. ปริมาณของส่วนผสมและเครื่องปรุงในสูตรด้านบน ... เป็นแค่การอ้างอิงนะคะ เพราะว่าพิมกับเพื่อน ๆ ใช้วัตถุดิบไม่เหมือนกัน น้ำตาลอาจะหวานไม่เท่ากัน เกลืออาจเค็มไม่เท่ากัน เพราะนั้นเพื่อน ๆ ที่สนใจเมนูนี้ ต้องปรุงไป ชิมไป นะคะ .... จะได้ไม่ผิดพลาดอ่ะค่ะ
:: ขั้นตอนการเตรียมของ และลงมือทำ ::
เริ่มต้นเลย ..... เราก็มาดูที่ปลาของเรากันก่อนนะคะ
วันนี้พระเอกของเมนูนี้ ก็คือ ปลาตะเพียนทอง กับปลากระแหค่ะ ...... ซึ่งทั้งสองปลา หน้าตาเป็นแบบในภาพด้านล่างนี้นะคะ ... ให้เรานำเอาปลาทั้งสอง มาจัดการขอดเกล็ด ควักไส้ ผ่าท้อง ล้างให้สะอาดดี แล้วก็นำมาบั้งถี่ ๆ ค่ะ
บั้งเสร็จ .... ก็หั่นแต่ละตัวออกเป็น 2 ชิ้น ..... (ที่ต้องหั่นเป็น 2 ชิ้น เพราะว่าจะแบ่งเอาไว้ใส่บาตรพระ 2 รูป รูปละ 1 ชิ้นน่ะค่ะ) ..... แล้วก็พักเอาไว้ก่อน
จากนั้นหันมาโขลกเครื่องต้มส้มกันบ้าง ... ซึ่งก็มีแค่ หอมแดง + กะปิ + ขิงแก่ 20 กรัม และก็เกลือเท่านั้นค่ะ (เกลือใส่ไปแค่ครึ่งเดียวจากในสูตรก่อนค่ะ เผื่อว่ากะปิจะเค็มมาก)
โดยก่อนจะโขลก ให้นำขิง กับหอมแดง หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ + เกลือ โขลกให้ละเอียดก่อนนะคะ แล้วค่อยใส่กะปิลงไปโขลกให้เข้ากันอีกที ..... โขลกเสร็จก็พักไว้ก่อนเหมือนกัน
ขิงที่เหลือจากข้างบนอีก 100 กรัม ก็นำมาปอกเปลือก หั่นบาง ๆ แล้วก็ซอยเป็นเส้นเล็ก ๆ เอาไว้นะคะ
ส่วนต้นหอม ก็ตัดรากทิ้ง ดึงใบเหลือง ใบเน่าทิ้งไปซะ ล้างน้ำให้สะอาด แล้วก็หั่นเป็นท่อนสั้นประมาณ 1 นิ้วค่ะ
จากนั้นหันมาเทน้ำสะอาดใส่หม้อที่เราจะใช้ต้มส้มกันค่ะ ....... ก็เทใส่ไปทั้งหมด 6 ถ้วยเลย .... แล้วก็เปิดไฟเตาได้
ระหว่างรอน้ำเดือด .... ก็ให้เราทำการล้างมะดันที่เราเตรียมไว้ให้สะอาดนะคะ
พอน้ำเดือดดี ... ก็ค่อย ๆ หย่อนมะดันลงไปในหม้อค่ะ ... แล้วก็ต้มมะดันไปเรื่อย ๆ (ไม่นาน) จนกระทั่งมะดันสุกเละก็เป็นอันว่าใช้ได้
ก็ตักมะดันขึ้นใส่ถ้วย แล้วก็ใช้ช้อนบี้ ๆ ให้เละแบบในภาพด้านล่างนี่นะคะ ... แล้วก็พักเอาไว้ก่อน (^^)
ป.ล. มะดันที่ต้มสุกดี ก็คือ เมื่อเวลาเราเอาช้อนไปบี้ เนื้อกับเมล็ดจะแยกออกจากกันทันที โดยที่เนื้อมะดัน จะเละ ชนิดไม่เป็นก้อนแข็งเลยอ่ะค่ะ
หันมาดูน้ำที่เราใช้ต้มมะดันกันบ้าง ....... น้ำนี่เราไม่ทิ้งนะคะ เราจะนำเอามาใช้ต้มส้มนี่แหละค่ะ
โดยนำหม้อน้ำนั้นตั้งเตาไฟ ใช้ไฟกลาง ๆ ก็พอ ..... พอน้ำเดือดก็ตักน้ำสัก 1 ทัพพี ใส่ลงไปในครกที่เราโขลกเครื่องเอาไว้ คน ๆ ด้วยทัพพี ให้เครื่องต้มส้มกระจายตัว เข้ากับน้ำดี ไม่เป็นก้อน ... ก็ค่อยตักเครื่องต้มส้มใส่ลงไปในหม้อ และทำการปรุงรสด้วยเนื้อมะดัน (หรือน้ำมะขามเปียก/น้ำส้มสายชู) ...... .... น้ำตาลปี๊บ และก็เกลือป่น (เกลือป่นอย่าเพิ่งใส่ทั้งหมดนะคะ เพราะเราไม่รู้ว่ากะปิเค็มแค่ไหน) ...... แล้วใช้ทัพพีคนจนกระทั่งน้ำตาลละลายหมด ก็ให้ชิมดูว่า รสชาติเปรี้ยว หวาน เค็ม หอมเครื่อง..... ถูกใจไหม ... ถ้ายังไม่ถูกใจ ก็ปรุงเพิ่มตามชอบเลยนะคะ
หลังจากปรุงรสเรียบร้อยแล้ว ก็ใส่ขิงแก่ที่เราหั่นซอยไว้ทั้งหมด ลงไป
ต้มขิง กับน้ำต้มส้ม ไปสัก 5 นาที (ไฟอ่อน) แล้วก็ค่อย ๆ หย่อนปลาทั้งหมดลงไป (ขณะน้ำเดือด)
จากนั้นก็ต้มไปสักประมาณ 7- 10 นาที .... จนกระทั่งปลาสุกดี
พอปลาสุกดีแล้ว ก็ใส่ต้นหอมที่เราหั่นไว้ทั้งหมด ..... ลงไปค่ะ ......
แล้วก็คนเบา ๆ ให้ต้นหอมกระจายตัว ปิดฝาหม้อ ทิ้งไว้แค่อึดใจเดียว ก็ทำการดับไฟได้เลย ...... เป็นอันว่า ต้มส้มของเราเสร็จเรียบร้อยดีแล้วค่ะ
สุดท้าย ........ ก็ตักใส่ชาร์มเสริฟร้อนๆ ...... ^^ อร่อยเหาะไปเลยค่ะ
หากใครที่ชอบให้ต้มส้มมีรสเผ็ดของพริกนิด ๆ ก็สามารถซอยพริกใส่ลงไปได้นะคะ ....... ปริมาณก็ตามชอบเลยค่ะ .... ส่วนพิมขอแค่ประดับข้างหน้าเม็ดเดียว ให้ดูสวยงามก็พอ ^^